اقتصاد سیاسی انرژی و تحولات بازار نفت و گاز
تحرکات ایران برای بازگشت به جایگاه گذشته خود در بازار نفت پس از توافق هسته ای افزایش یافته است و هم زمان شرکت های نفتی خارجی و برخی کشورها نیز آمادگی خود را برای حضور در بازار نفت ایران اعلام کرده اند.در این نوشتار تحولات بازار نفت و گاز از منظر اقتصاد سیاسی انرزی مورد بررسی قرار می گیرد.
مقدمه
اقتصاد سیاسی نفت و گاز از گستردگی تنوع و پیچیدگی ودر عین حال به هم پیوستگی زیادی نسبت به دیگر موضوعات اقتصاد سیاسی برخوردار است.این موضوع شاید به دلیل نقش محوری و تعیین کننده ای است که نفت وگاز در زندگی کنونی بشر دارد . ارتباط بازار نفت و گاز در زندگی کنونی بشر دارد. ارتباط بازار نفت و گاز با سیاست ها شاخص هاای کلان اقتصادی کشورهای بزرگ و درحال توسعه، تحولات ژئوپلتیک و بی ثباتی سیاسی در بخش های عمده ای از جهان از آمریکای شمالی تا آفریقا و غرب آسیا ، اهمیت دسترسی آسان جغرافیایی برای انتقال تحولات فن آوری و مسائل خاص مانند مذاکرات هسته ای و الگوی مصرف که به گستردگی و پیچیدگی اقتصاد سیاسی نفت وگاز می افزاید.
به رغم ترسیم اهداف برنامه های فراوان در جمهوری اسلامی ایران برای رهایی از وابستگی به نفت و گاز واصلاح الگوی مصرف افزایش سایر ظرفیت های اقتصادی کشور و تنوع بخشی به منابع درآمدی ، اقتصاد ملی ، همچنان و به نحو چشم گیری به ظرفیت ها و درآمدهای حاصل از نفت وگاز وابسته است . این امر بررسی تحولات مربوط به این صنعت را به خصوص در شرایط اعمال تحریم ها ی اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار کرده است.
تلاش برای حضور مجدد در بازارنفت
جمهوری اسلامی ایران به همراه مذاکرات هسته ای ، بر فعالیت های خود در چارچوب دیپلماسی انرژی افزوده است .در واقع ایران خود ار برای جذب سرمایه و ورود به بازارهای انرژی از راه های گوناگون آماده می کند. ایران طی 6 سال آینده به 185 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت نفت وگاز احتیاج دارد .در این چارچوب و در اولین گام ، وزیر نفت طی نامه ای به اوپک خواسته است زمینه را برای افزایش صادرات نفت ایران بعد از تحریم ها محیا کنند. هم زمان وزیر نفت ایران هشدار داده که اگر کشورهای جهان به دنبال ثبات بلند مدت بازار نفت هستند، باید مانع از کاهش قیمت جهانی نفت شوند . بنابراین ایران به صورت جدی به دنبال آن است که در فاصله کوتاهی تولید نفت خود را به سطح پیش از تحریم ها برساند حتی اگر منجر به کاهش قیمت نفت شود در این راستا و بر اساس گزارش سازمان بین المللی انرزی ایران در ماه می 2015 بالاترین میزان صادرات نفت را از زمان تشدید تحریم ها به دست آورده است.
ایران در ماه می 2.85 میلیون بشکه نفت استخراج کرده است . میزان صادرات نفت ایران در ماه آوریل بیشتر است و بالاترین رقم از ژوئن 2012 به شمار می رود .مشخص نیست چه میزان از نفت فروخته شده در ماه می از ذخایر نفتی بوده است .به گفته رییس شرکت ملی نفت، ایران 10 میلیون بشکه نفت ذخیره شده بر روی آب دارد ، رقمی که خبرگزاری رویترز آن را در حدود 38 تا 40 میلیون بشکه می داند. به هر حال میادیم ایران طی 6 ماه پس از برداشته شدن تحریم ها ، توانانیی تولید 3.4 تا 3.6 میلیون بشکه نفت در روز را دارند. بر این اساس ، وزیر نفت از افزایش ظرفیت استخراج نفت از سه به چهار میلیون بشکه نفت در روز پس از لغو تحریم ها خبر داده است . اینکه ایران می تواند فروش نفت خود را به یک میلیون بشکه در روز به محض برداشته شدن تحریم های افزایش دهد، توسط برخی از کارشناسان و شرکت های مشاوره انرژی مورد تردید قرار گرفته است .
شرکت مشاوره آتیه ساز مستقر در وین در این باره اعلام کرده که ایران حدود 20 میلیون بشکه نفت در درون نفتکش ها و بر روی آب ذخیره کرده است . این ذخایر به ایران اجازه خواهد داد به سرعت بر میزان صادرات نفت خود بیفزاید ، اما بازگشته به سطح تولید نفت پیش از تحریم ها به علت زمان بری اجرای لغو تحریم ها وهمچنین زمان بر بودن از سر گیری ظرفیت تولید برای ایران ، حدود 12 تا 18 ماه طول می کشد . بنابراین ، ایران در اوایل سال 2017 می تواند 2.5 میلیون بشکه نفت در روز صادر کند.
اگر قیمت های کنونی نفت ادامه وتولید نفت غیر متعارف کاهش یاید، با توجه به اینکه نفت سنگین ایران مشتریان بسیاری دارد وبسیاری از پالایشگاه ها برای این نوع نفت طراحی شده اند ایران می تواند سهم خود از بازار نفت را تا سال 2017 به دست آورد.
با این اوصاف ، دیر یا زود پس از لغو تحریم ها ، طبیعتا" بازارهای زیادی پیش روی نفت ایران به وجود خواهد آمد . یکی از این بازارهای چین است . در حال حاضر تامین کننده اصلی نفت چین ، عربستان سعودی است . بنابراین، ورود ایران به بازارنفت ، سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک) را که عربستان سعودی رقیب استراتژیک ایران در آن نقش اول را ایفا می کند ، تحت فشار قرار می دهد . ایران در جهت افزایش تولید نفت از فعالیت همه شکرت های بین المللی نفت از جمله لوک اویل اکسون موبیل ، بی پی ، شل ، انی که علاقه مند به همکار با تهران هستند استقبال کرده است.
زنگنه در حاشیه نشست اوپک در وین که در نیمه خرداد 1394، با مدیران ارشد شرکت های نفتی نظیر مدیران عامل توتال ، شل ، انی و لوک اولی دیدار کرد. وی با اشاره به الگوی قراردادی جدید در بخش بالا دستی که قرار است اواخر امسال ، احتمالا تا ماه سپتامبر ، به همراه پیشنهاداتی در زمینه پروژ ه های مختلف ارائه شود ، اعلام کرد میادین جدید نفتی ، میادین نفتی قهوه ای نظیر گچساران ، مارون ، بی بی حکمیه و پازانان هستند که وزارت نفت به دنبال ترمیم آنهاست . با وجود اینکه مذاکرات با مدیران شرکت های نفتی بر روی هیچ پروژه خاصی متمرکز نبوده ، اما در مورد پروژ ه های ترمیم نفتی تبادل نظر شده است. در این دیدارها برخی از این شرکت های مانند شل نسبت به پرداخت بدهی خود نیز اطمینان دادند. اگرچه وزارت نفت هرگونه نشست میان زنگنه و روسای شرکت های آمریکایی مانند اکسون موییل ، شورون وکونوکو فیلیپسس را رد کرد، اما وزیر نفت اعلام کرد شرکت های آمریکایی ها فناوری برتری دارند . از این رو ، همکاری با شرکت های آمریکایی به علیت فناوری بالایی که دارند می تواند با ارزش باشد. این درحالی است که به گفته وزیر نفت، اروپایی ها هیچ مزیت خاصی ندارند، اما در مجموع ایران از همه شرکت های بین المللی استقبال می کند.
موضوع قابل توجه در این ارتباط ، اخبار مربوط به همکاری نفتی ایران و روسیه بود. به گفته زنگنه ، وی با الکساندرنوواک وزیر انرژی روسیه در وین پایتخت اتریش توافق کرده تا این کشور روزانه کمتر از 500 هزار بشکه درمقابل پول ها برای خرید اقلامی نظیر فولاد، گندم و محصولات جانبی تولید نفت از روسیه استفاده کند. بر اساس توافق ، قزاقستان و بلاروس ، خرید نفت ایران از روسیه را انجام خواهند داد چرا که آنها بخشی از اتحادیه گمرکات اورآسیا هستند. وزیر نفت در حین برگشت از اجلاس کشورهای صادرکنند نفت اوپک اظهار امیدواری کرد که روسیه نخستین محموله واردات نفتی خود را هرچه سریعتر از ایران وارد کند . بر این اساس ، احتمالا روسیه با ایران در پروژه های مختلفی به ازای دریافت نفت همکاری خواهد کرد.
بلافاصله اوپک مدعی شد ایران وروسیه با توافقی که انجام داده اند به دنبال آن هستند که قیمت نفت را تحت تاثیر قرار دهند . تلاش ایران و روسیه برای افزایش صادرات 500 هزار بشکه ای نفت می تواند منجر به کاهش شدید قیمت نفت شود. مسؤلان روسیه این موضوع را تکذیب کردند. وزیر نفت روسیه در واکنش به گفته های وزیر نفت ایران اعلام کرد کشورش خود صادر کننده نفت است و « هیچ برنامه ای برای واردات نفت از ایران ندارد . وی موضع خود را بار دیگر صریح ترمطرح کرده و اعلام کرد که « مطمئنا"» نفت ایران به روسیه وارد نخواهد شد و « روسیه خود تولید کننده نفت است وقصد ندارد نفت بخرد
:: برچسبها:
اقتصاد\" سیاسی\" انرژی \"تحولات\" بازار\" نفت \"گاز\" ,
:: بازدید از این مطلب : 3011
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1