مقاله تحلیل توصیف حقوقی قراردادهای آتی بورس
چکیده:
قرارداد آتی، به شکل بورسی خود یکی از نهادهای قراردادی نوظهور، و به لحاظ حقوقی جز عقود تشریفاتی، مستقل، مشروط، منجز، معین، قطعی، لازم، فوری، مرکب، متعادل، معاملی، معوض، عهدی، و معتبر به شمار میرود. آن چه امروز نقش غیر قابل انکاری در زمینه زندگی اجتماعی انسانها بازی میکند، مسائل اقتصادی و مالی است که شاید بتوان آن را عامل محرک جامعه به سوی پیشرفت در دیگر شئون آن دانست.
قراردادهای آتی خرید کالا بخش مهمی از ابزار مالی به شمار میروند . در مورد استفاده از قراردادهای آتی ایرادهایی گرفته شده است که به طور خلاصه شامل موارد ذیل است: 1-چالش قصد 2- چالش غرری بودن 3- چالش قمار بودن 4- چالش شرط بندی بودن5- اشکال اکل مال در تسویههای وجه التضمین این قراردادها 6- مصداق لاتبع مالیس عندک بودن 7- داشتن پتانسیل استفاده سوداگرانه 8- انحراف از فلسفه اصلی پیدایش 9- امکان احتکار از سوی بازرگانان 10- ایجاد نوسان و بی ثباتی در قیمتها 11- ایجاد بازار کاغذی و....اما از تدقیق در حقوق ایران و فقه اسلامی و توجه به مذاکرات کمیته فقهی سازمان بورس اوراق بهادار به این نتیجه میرسیم که اولا، ایرادها ناشی از عدم شناخت و توصیف نادرست این قراردادها و خلط کردن امور «حکمی و موضوعی» و «ثبوتی و اثباتی» با هم است و به یقین میتوان نتیجه گرفت که اشکالات اخیر وارد نیست. ثانیا، اشکالات صرفا بحثهایی ممکن الاتفاق است که در استدلال برای عدم به کارگیری این قراردادها جایگاهی ندارند. توضیح بیشتر این که ایرادها اخیر در هر حوزهای از قراردادها و هر عرصهای از اقتصاد قابلیت وقوع دارند و برای حل آنها نباید صورت مسئله را پاک کرد، بلکه میتوان با اتخاذ تصمیم مدبرانه و نظارت عمیق بر بازار و تحلیل دادهها راهکارهای کاربردیتر و کاراتری یافت.
مقدمه
پیش خرید و پیش فروش محصولات کشاورزی از دیر باز در سراسر جهان به شیوههای سنتی و غیر متمرکز رایج بوده است و هنوز هم وجود دارد. کشاورزان به دلیل تغییرات جوی و عوامل خارج از کنترل همیشه نگران آن هستند که مبادا اتفاقی بیفتد تا دسترنج یکسالهشان نابود شده یا کاهش قیمت یابند و لذا معمولا چند ماهی قبل از به بار نشستن محصول آن را روی درخت یا قبل از درو به عمده فروشان و تجار با قیمتهای مشخصی که بر اساس توافق دو طرف حاصل میشود پیش فروش میکنند.
قراردادهای پیش خرید و پیش فروش در غرب به forward.contracts معروف هستند و در ایران به آن معاملات سلف میگویند. گر چه قراردادهای پیش فروش محصولات از کالاهای کشاورزی شروع شده، اما در قرن بیستم دامنه این نوع قراردادها به تمام کالاها و محصولات فیزیکی و مالی و اوراق بهادار سرایت کرده است. از آنجا که این معاملات پیش فروش در بازارهای سنتی و به صورت پراکنده در سطح گستردهای انجام میشود، معمولا مشکلاتی را در پی دارند. مثلا در هنگام تحویل کالا و پرداخت قیمت، خریدار یا فروشنده بعضا از انجام تعهدات خود سر باز میزنند و در خواستهای جدیدی را مطرح میکنند و خلف وعده مینمایند ، از طرف دیگر چنانچه هر یک از طرفین به دلیلی از انجام معامله خود راضی نباشد، لغو این قراردادها مشکل است و به سادگی انجام نمیشود و برای طرفین ایجاد خسارت میکند.
قراردادها بعضا تعبیرهای متفاوتی به خود میگیرد و اختلافات متعددی در میان خریدار و فروشنده ایجاد میشود. مساله دیگر آن است که قیمت واقعی محصولات شفاف نیست و فروشنده از شرایط قیمت و میزان عرضه و تقاضای محصول مورد معامله به لحاظ عدم وجود یک بازار متمرکز آگاه نبوده و محصولات خود را به دلیل نیاز به پول به قیمت هایی نه چندان منصفانه به تجار و بازرگانان مطلع و ثروتمند میفروشند. مجموعهای از این دسته مشکلات در گذشته موجب شد که دستاندرکاران بازارهای سلف (Forward) به فکر ایجاد یک محل متمرکز افتاده تا معاملات پیش فروش و پیش خرید در آن محل به انجام برسند و برخی مشکلات فوقالذکر نیز مرتفع شوند.. پس قراردادهای آتی همان قراردادهای پیش خرید و پیش فروش (سلف) هستند که دارای قراردادهای استاندارد و تعریف شده بوده و اجرای آن تضمین شده و به صورت متمرکز در محلی ثابت به نام بورس مورد معامله قرار میگیرند.
نوشته از چاپ و نشر پدیدار
:: برچسبها:
بورس "مقاله " تحلیل "توصیف "حقوقی" قراردادهای "آتی" ,
:: بازدید از این مطلب : 4438
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0